Waarom je bloeddruk zou willen meten

Waarom de waarde van jouw bloeddruk een belangrijke 'gezondheidsmarker' is.

Onder onze klanten vragen en meten we frequent een aantal 'gezondheidsmarkers'. Deze 'markers' geven een beeld van hoe gezond iemand daadwerkelijk van binnen is. Denk aan de bloeddruk, rusthartslag, herstel hartslag en bijvoorbeeld de verhouding in spier- en vetmassa.

De bloeddruk is naar onze mening een van de belangrijkste. In deze blog leggen we je graag uit waarom.

Het belang van bloeddruk meten.

Hoge bloeddruk, ook wel hypertensie genoemd, is een veel voorkomende aandoening.

Ongeveer één op de vier Nederlanders heeft een hoge bloeddruk. Bij mensen boven de 65 jaar zelfs één op de twee. Een hoge bloeddruk geeft weinig tot geen voelbare klachten, ook wel asymptomatisch genoemd. Heel bedrieglijk, want het kan wel degelijk gevaarlijk zijn! Een hoge bloeddruk verhoogt namelijk het risico op hart- en vaatziekten, zoals een beroerte of een hartinfarct. Het is een van de drie meest dodelijke ziekten, alleen overtroffen door kanker en hartaandoeningen.

Ze noemen het ook wel de silent killer!

De levensverwachting van een man van 35 jaar bij verschillende bloeddrukken:

• 120/80: 76 JAAR
• 130/90: 67,5 JAAR
• 140/95: 62,5 JAAR
• 150/100: 55 JAAR

Vanaf 115/75, met elke 20-punts toename van de systolische, en 10-punts toename van de diastolische, verdubbelt diegene zijn risico op hartaandoeningen.

Meer dan 50% van de sterfgevallen als gevolg van hart- en vaatziekten zo je kunnen worden verminderd als specifieke risicofactoren onder controle zouden worden gebracht. (1).

Uitleg bloeddruk

De bloeddruk is de druk die bloed uitoefent op de vaatwanden. Een hoge bloeddruk (hypertensie) is een risicofactor voor slagaderverkalking, terwijl lage bloeddruk (hypotensie) het gevolg kan zijn van verschillende ziekten en kan leiden tot zwakte en duizeligheid als gevolg van onvoldoende doorbloeding.

Je bloeddruk zegt dus veel over je gezondheid. Met een te hoge bloeddruk heb je een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, maar vaak blijft dit onopgemerkt. Het kan daarom verstandig zijn om je bloeddrukwaarden in de gaten te houden.

Wat is een normale bloeddruk?

De richtlijn voor een normale bloeddruk volgens algemene richtlijnen verschilt voor mannen en vrouwen. Voor mannen is dit 120/80. Het eerste getal is hierin de bovendruk en het tweede getal de onderdruk. Voor vrouwen ligt dit iets lager. (3)

We spreken van een Stadium type 1 bloeddruk als we een hogere bloeddruk hebben dan 129/80. Bij een bovendruk van 140 en een onderdruk van 90 of hoger is er sprake van verhoogde bloeddruk en dus een stadium type 2 bloeddruk.

Eigenlijk is het begrip normale bloeddruk niet individueel toepasbaar. Leeftijd, geslacht en etniciteit zijn belangrijk om vast te stellen of de bloeddruk normaal is. In Nederland houdt het RIVM statistieken bij om tot een bepaling te komen wat voor iedere categorie een normale bloeddruk is. Maar algemeen kan gezien worden dat een bloeddruk onder de 120/80 veiliger is dan een bloeddruk van 140/100.

In onze trajecten meten we dit aan het begin als vertrekpunt. Hier passen we de voeding, training en andere inspanning op aan. Je kan ervan uitgaan als iemand zijn bloeddruk geleidelijk naar beneden gaat dat het lichaam meer in een staat van ontspanning komt en beter herstelt.

Waarom bloeddruk controleren?

Het hart pompt continu bloed door de aders en dat geeft druk op de bloedvaten. Dit noemen we bloeddruk. Een te lage bloeddruk is niet direct gevaarlijk, maar kan wel klachten als duizeligheid met zich meebrengen. Bij een te hoge bloeddruk wil je alerter zijn: dit is een gezondheidsrisico en verhoogt de kans op hart- en vaatziekten. Als je bloeddruk te hoog is, merk je dit vaak niet eens en daardoor kun je er lange tijd mee rondlopen zonder het te weten.

Voor een goede gezondheid is regelmatig je bloeddrukwaarden meten dus nuttig. Vooral bij risicofactoren voor een te hoge bloeddruk, zoals te weinig beweging, spanningen en stress, een ongezond voedingspatroon, overgewicht, roken en erfelijkheid. Verder wordt de kans op een hoge bloeddruk groter naarmate je ouder wordt (vanaf 35 jaar). Maar ook hebben we hier een kanttekening bij. Dit kan je namelijk ook lager krijgen hoe ouder je wordt. Je leefstijl heeft namelijk enorme invloed op je bloeddruk.

Hoe zelf je bloeddruk meten

De bloeddruk kun je zelf meten met een bloeddrukmeter of bij de dokter met een auscultatoire benadering, met behulp van een bloeddrukmeter, een stethoscoop en een manchet om de druk te meten.

Je meet altijd 2 waarden:

    •    Bovendruk (systolische bloeddruk). De bovendruk wordt gemeten als het hart samenknijpt. Dan is de druk het hoogst.

    •    Onderdruk (diastolische bloeddruk). Als het hart zich ontspant, is de bloeddruk het laagst. Dit heet de onderdruk. (2.)

Heb je diabetes mellitus (type 2) dan is het beter om een iets lagere bloeddruk te hebben. Alles boven de 130 mmHg is dan te hoog. Voor 70-plussers is de streefwaarde van de bloeddruk onder de 140 mmHg.

Mensen met een hoge bloeddruk merken daar meestal niets van. Bij ernstige of langdurig verhoogde niet-behandelde bloeddruk kunnen wel symptomen optreden. Deze symptomen zijn onder meer hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid, braken, rusteloosheid en wazig zien.

Verdere symptomen:

Het lastige van een hoge bloeddruk is dat de symptomen vaak gemist worden of aan andere oorzaken wordt toegeschreven. Denk bijvoorbeeld aan:

• Onregelmatige hartslag
• Pijn op de borst
• Duizeligheid
• Neusbloedingen
• Zware angstaanvallen
• Kortademigheid

Die laatste vier kunnen indicatie zijn van een zeer hoge bloeddruk waar direct actie op ondernomen moet worden

Hoge bloeddruk oorzaken

Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan een hoge bloeddruk waaronder:

• Slecht dieet. Hierop ga ik nog uitgebreid in maar denk onder andere aan een dieet met teveel zout en juist weinig omega 3 vetzuren (visolie)
• Overgewicht
• Stress
• Hoge bloeddruk in familie
• Gebrek aan lichaamsbeweging
• Roken
• Slaapapneu
• Gebrek aan vitamine D
• Gebreken aan magnesium

Een hoge bloeddruk en voeding

Voeding en supplementen kunnen een effect hebben door het verwijden als gevolg van stikstofoxidesignalering te verbeteren, angiotensine te remmen. Dit veroorzaakt vaatvernauwing en een ander bloedvolume. Een voorbeeld hier van is cafeïne.

Zoals blijkt uit de mogelijke oorzaken voor een hoge bloeddruk kan je hier zelf een grote invloed op uitoefenen. Erfelijke factoren verander je niet, maar met het juiste dieet zal ook bij een hoger erfelijk risico een hoge bloeddruk in de meeste gevallen te voorkomen en behandelen te zijn.

Sterker nog, een geschikt dieet blijkt in veel gevallen een groter verlagend effect te hebben op de bloeddruk dan medicatie.

Als je te zwaar bent, dan helpt afvallen om je bloeddruk te verlagen. Vooral als je een grote buikomvang hebt. Als je overgewicht hebt, dan kan 5 tot 15% afvallen al een verbetering opleveren in je bloeddruk.

Speciale aandachtspunten bij een hoge bloeddruk

1. Minder zout eten
Minder zout eten verlaagt je bloeddruk. Je let op zout door bijvoorbeeld kant-en-klaarmaaltijden, eten uit pakjes en zakje en zoute snacks zoveel mogelijk te laten staan. In verse, onbewerkte producten zit geen zout. En het zout dat je zelf over het eten strooit kun je vervangen door (verse) kruiden.

2. Niet te veel drop en zoethoutthee
In drop en zoethoutthee zit de bloeddruk verhogende stof glycyrrhizine. Een paar dropjes of een kop zoethoutthee kan geen kwaad.

3. Geen alcohol
Alcohol verhoogt de bloeddruk vanaf 2 glazen per dag. Het advies is om geen alcohol te drinken.

4. Genoeg bewegen
Elke week minimaal 2,5 uur bewegen verlaagt je bloeddruk en vermindert het risico op hart- en vaatziekten, terwijl veel stil zitten het risico juist verhoogt. Stevig wandelen, fietsen, stofzuigen, tuinieren: het telt allemaal mee.

5. Niet roken
Niet roken en stoppen met roken vermindert het risico op hart- en vaatziekten.

Voeding: wat doen om je bloeddruk te verlagen?

• Breng je eten op smaak met goede smaakmakers in plaats van tafel zout: zoals ui, knoflook, citroensap, verse kruiden (als basilicum, peterselie, kervel, bieslook en munt), gedroogde kruiden en specerijen (als kruidnagel, nootmuskaat, paprikapoeder, oregano en peper)
• Kies zoveel mogelijk voor verse en onbewerkte producten en neem liever geen kant-en-klaar producten zoals sauzen en soepen uit blik, of koelversmaaltijden Zo krijg je automatisch minder zout binnen.
• Kook groenten in weinig water of kies voor roerbakken of stomen. Zo blijft er meer kalium in de groenten zitten
• Drink max. twee bakken koffie per dag. Liefst pas vanaf 09:00 en niet meer na 13:00
• Probeer af te vallen als je overgewicht hebt.
• Alle fruit en groenten bevatten van zichzelf een complexe samenstelling van natuurlijke verbindingen die helpen met het verlagen van de bloeddruk en daarmee de bijbehorende gezondheidsrisico’s terwijl ze tegelijkertijd de algehele gezondheid stimuleren. Hieronder volgt een aantal fruit- en groentesoorten en andere belangrijke voeding die belangrijk zijn om een hoge bloeddruk positief te beïnvloeden.
  • Bananen: zouden de bloeddruk verlagen voornamelijk vanwege de hoge mate van kalium en ook door het blokkeren van het ACE enzym.
  • Kokoswater: dankzij de hoge aanwezigheid van elektrolyten kan kokoswater een hoge bloeddruk voorkomen en verhelpen die is veroorzaakt door voedingspatroon met veel fruitsuiker.
  • Blauwe bessen: in een studie getest op dieren, bleek dat een lange tijd eten van blauwe bessen een hoge bloeddruk kan verminderen veroorzaakt door nierschade.
  • Watermeloen: zou de bloeddruk verlagen door de aanwezigheid van kalium, cucurbocitrine en citruline.
  • Kruiden: chilipoeder, kaneel, dille, peterselie, gember, rozemarijn, saffraan en selderie zouden de bloeddruk verlagen.
  • Donkergroene bladgroenten: kaliumrijke voeding neutraliseert de negatieve effecten van een voedingspatroon dat teveel natrium bevat. Magnesium zorgt voor de ontspanning van het skelet en hartspieren en ontspanning van de wanden van de bloedvaten.

Het suppleren van magnesium is tevens een goede interventie.

• Bieten: zouden de bloeddruk verlagen. Sommige groenten bevatten een hoge concentratie nitraat en dit zou duiden op de aanwezigheid van bloedvat beschermende stikstofoxide. Bij gezonde vrijwilligers daalde de bloeddruk aanzienlijk na zo’n drie uur na de inname van een lading nitraat uit voeding (500ml bietensap).
  • Uien en knoflook: hebben duidelijk bewezen bloeddrukverlagende effecten te hebben.
  • Thee en vooral groene thee: zou de bloeddruk verlagen dankzij de aanwezigheid van polyfenolen.
  • Goede vetten: vette vis, de aanwezigheid van EPA en DHA verhoogt de lichaamseigen productie van prostaglandinen (hormoonachtige stof die vernauwing en verwijding van bloedvaten reguleert) wat zou helpen bij het verlagen van de bloeddruk door het stimuleren van verwijding van de bloedvaten. Andere goede vetten zijn ook heel belangrijk voor het reguleren van een hoge bloeddruk.

Hoge bloeddruk, stress en bewegen

Ook zo min mogelijk stress en regelmatig bewegen is goed voor je bloeddruk. Als je genoeg beweegt, houd je je hart en bloedvaten in een goede conditie. Naar onze mening kan je goed krachttraining combineren met een hoge bloeddruk echter dien je wat aanpassingen te maken.

Probeer daarom iedere week 150 minuten matig intensief te bewegen, spier- en botversterkende oefeningen te doen en niet teveel stil te zitten. Je hoeft niet intensief te sporten, ook wandelen, in de tuin werken, op de fiets boodschappen doen en baantjes trekken in het zwembad tellen mee. Overigens zorgt beweging ook voor ontspanning. Zeker als je in de buitenlucht beweegt. Plan dus regelmatig een flinke bos- of strandwandeling. Je kunt ook ontspannen door regelmatig even ‘niets’ te doen of afleiding te zoeken in een hobby

Lage bloeddruk?

Je bloeddruk is nodig om het bloed in je lichaam rond te pompen. Te hoog is niet goed, maar je bloeddruk kan ook te laag zijn. Je kunt dit merken doordat je snel duizelig wordt of flauwvalt. Vaak heb je hier maar even last van. Bijvoorbeeld als je snel opstaat uit een stoel.

Tip: sta rustig op zodat je lichaam de tijd krijgt om te wennen aan een andere stand. Val je vaak flauw en is je bloeddruk structureel laag? Bespreek dit dan met je huisarts.

Extra tip: vrouwen hebben hier vaker last van. We zien in de praktijk als deze vrouwen meer krachttraining doen en dus meer 'druk' op het lichaam krijgen dat het bloeddruk stijgt.

Referenties

1. Hypertension Course MuscleNerds
2. https://www.hartstichting.nl/oorzaken/bloeddruk
3. https://hartstichting.nl/oorzaken/bloeddruk